Polio (Çocuk Felci) Nedir, Belirtileri Nelerdir, Semptomları, Nasıl Bulaşır, Teşhisi ve Tedavisi

Polio (Çocuk Felci) Nedir, Belirtileri Nelerdir, Semptomları, Nasıl Bulaşır, Teşhisi ve Tedavisi Polio, bir virüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Polio'nun ne olduğunu, belirtilerini, semptomlarını, nasıl bulaştığını, teşhis ve tedavi yöntemlerini kısaca açıklamaktadır. Polio'nun belirtileri arasında ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, kas güçsüzlüğü ve felç gibi semptomlar yer alabilir. Polio virüsü, genellikle kirli su veya yiyecekler yoluyla bulaşır. Teşhis genellikle klinik değerlendirme ve laboratuvar testleriyle konulur. Tedavi ise semptomatik destek ve rehabilitasyon programlarını içerebilir.

Polio (Çocuk Felci) Nedir, Belirtileri Nelerdir, Semptomları, Nasıl Bulaşır, Teşhisi ve Tedavisi

Polio (Çocuk Felci) Nedir?

Polio, poliomyelit ya da halk arasında bilinen adıyla çocuk felci, polio adı verilen virüsün çocuklarda sinir sistemine yerleşerek felce neden olan bulaşıcı bir virüsün yarattığı enfeksiyon hastalığıdır. Genellikle beş yaşından küçük çocuklarda ciddi hasar bırakıcı enfeksiyona neden olduğundan dolayı çocuk felci olarak isimlendirilmiştir. Vakaların %5 ile %10 arasında virüsün neden olduğu enfeksiyon ölümcül seyredebilir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı açıklamaya göre virüsün neden olduğu felç her 200 çocuktan birinde kalıcı hasarlara neden olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde hastalığın engellenmesi konusunda yapılan aşılama çalışmaları sonrası hastalığın önüne geçilmiştir ancak az gelişmiş veya gelişmekte olan Orta Doğu ülkelerinde hala virüsün neden olduğu kalıcı hasarlar hala görülebilmektedir.
 

Çocuk Felci Belirtileri Nelerdir?

Çocuk felci, polio adı verilen virüsün neden olduğu enfeksiyon hastalığıdır ve genelde virüs yetişkin insanlara da bulaşabilir ancak %99 oranında hiçbir belirti vermeden hastalık diğer grip ve benzeri enfeksiyonlar gibi hafif atlatılır. Ancak virüsü taşıyan her kişi aynı zamanda virüs taşıyıcısı da olduğundan dolayı diğer insanlara bulaştırma olasılığı yüksektir.

Çocuk Felci Belirtileri Nelerdir?

Virüsün yıkıcı etkileri en fazla 5 yaş altı çocuklarda görülmektedir. 5 yaş altı çocuklara virüs bulaştığında eğer sinir sistemine yerleşim gösterirse bu durum kalıcı hasarlara neden olmaktadır. Genelde sonbahar ve yaz aylarında ortaya çıkan virüs yüksek ateş, baş ağrısı, sırt ağrısı, mide bulantısı, kusma belirtileri ile başlar.

Virüsün kuluçka döneminden sonra vücuda yerleşmesi ve kaslarda tutulum yapması sonucu geri dönüşümü olmayan hasarlara yol açmaktadır. Ancak bazı çocuklarda gevşek felç belirtileri göstererek hastanın etkilenen kasları birkaç hafta sonra bütünüyle normale dönebilmektedir. Gevşek felç belirtilerinde hasta çocuğun kaslarındaki tutulum bir gün ya da 10 gün devam edebilir.

Çocuk felcinde sinirlerin tam tutulumu sonucu ortaya çıkan belirtiler ise şöyledir:
 
  • Kas ağrısı
  • Refleks kaybı
  • Şiddetli spazmlar
  • Sarkık uzuvlar
  • Gevşek uzuvlar
  • Deforme olmuş uzuvlar (ayak bileği, kalça ve ayaklarda)
 

Paralitik Çocuk Felci Semptomları

Paralitik çocuk felci semptomlarından biri spina bifida, diğeri ise menenjit vakalarıdır.

Spina Bifida

Bebeklerde fetal omurilik kanalının tamamen kapanmaması sonucu ortaya çıkan doğumsal anomaliliğe spina bifida denilmektedir. Hastalık gebelik sırasında ortaya çıkar ve nöral tüp defektinin omurilik ya da beyinden kaynaklanan doğumsal kusurdur. Spina bifida kusurunun omurgadaki konumuna bağlı olarak bebekten bebeğe farklılık gösteren belirtilere neden olur.

Bazı bebeklerde kusurlar hafif olurken bazılarında ise ciddi kusurlara, kaslarda zayıflığa, felce ve mesane kontrol kaybına neden olurlar. Fetal omurilik kanalının tamamen kapanmaması sonucu omuriliğin omurgayı örten kemikler tarafından tamamen örtülmemesi sonucu sinirlerin açıkta kalmasıdır.

Spina bifida Latince bir kelime olup ayrık ve açık anlamındadır. Genellikle hamileliğin ilk ayında omurilik ve omurga gelişirken ortaya çıkar. Omurilikte hasara neden olduğundan dolayı ileri dönemlerde yürümede zorlanma, idrar kesesini tutamama ve bağırsakları kontrol edememe gibi sorunlara neden olur.

Anne karnında bebeğin omurilik ve omurga gelişimi sırasında meydana gelen bu kusura neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik faktörler ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Yapılan araştırmalara göre beyaz ırk insanlarda ve özellikle kız bebeklerde görülme ihtimali daha yüksektir.

B9 vitamin eksikliği, folat eksikliği, folik asit eksikliğinin spina bifida oluşumunda etkili olduğu düşünülmektedir. Ayrıca ailede spina bifida öyküsü olması, annenin bu hastalığı taşıyor olması risk olmakla beraber aile öyküsünde bu hastalık olmadan da bebekte ortaya çıkabilir.

Spina bifida için risk taşıyan etkenler arasında şeker hastası anne, obezite anne ve vücut ısısının yüksek olduğu anne adaylarında riskin arttığı gözlemlenmiştir. Özellikle hamileliğin ilk haftalarında sıcak banyo, sauna gibi yerlerde bulunma riski artırmaktadır.

Genellikle anne adayının hamile olduğunu bile fark etmediği hamile kalmanın ardından geçen ilk 3 haftasında bebeğin omurgasının oluşmaya başladığı dönemde başlar. Dünyada yaklaşık olarak on bin spina bifida hastası çocuk bulunmaktadır. Yeni doğan her bin çocuktan birinde görülmektedir. İzmir’de kayda alınan doğumların binde 1,5’unda spina bifida görülmüştür. Ankara’da kayda alınan bilgilere göre ise bu oran binde 4 gibi yüksek oranlardadır.

Menenjit

Menenjit, beyin zarlarının yani beyni ve omuriliği saran meninks zarının enfeksiyon sonucu iltihaplanmasına menenjit denilmektedir. Beyinde iltihaplanmaya neden olan enfeksiyonlar bakteri ve virüs kaynaklıdır ve değişik bakteriler nedeniyle beyinde menenjit gerçekleşebilir.

Menenjit, basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu sonucu da gelişebilir. Özellikle çocuklarda şuur bulanıklığı, mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, halsizlik gibi genel durumun bozulmasına neden olur. Menenjit beyin zarlarının iltihabıdır. Beyin zarında iltihaplanmaya bakteriler, virüsler sebep olmaktadır fakat en çok bilinen bakterilerle oluşan menenjitlerdir.

Menenjit bazı kişilerin üst solunum yollarında, boğazında bulunan mikropları taşıyıcı olarak bulundurmaktadırlar. Bu insanlar, yani taşıyıcı insanlar özellikle kapalı yerlerde ve toplu kullanım alanlarında diğer insanlara da bulaştırabilmektedirler. Özellikle vücut direnci düşük, bağışıklık sistemi zayıf ve korumasız insanlara bulaşarak menenjit gelişebilmektedir veya zatürre hastalığı sonrasında menenjit vakalarına rastlanabilmektedir.

Menenjit ölümlere yol açabilecek kadar ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır. Bulaşıcı ve hızla vücutta ilerleyen mikrop olduğundan dolayı alarm pozisyonunda bir durum yaratır. Erken tanı ve erken müdahale tedavide oldukça önemlidir.

Menenjit solunum yoluyla bulaşan bulaşıcı bir hastalıktır. Risk altında olanlar okul çocukları, kreş çocukları, özellikle iki yaş altı çocuklar ve beş yaş altı çocuklardır. İki yaş altındaki çocukların bağışıklık sistemi çok yetersizdir. Eğer iyi anne sütü tüketiyorlarsa antikor alıyorlar demektir ya da anne karnındayken plasentadan geçen koruyucuya sahiptirler.

Fakat iki yaş bebekler dış ortama uyumlu olmadığından dolayı enfeksiyonlara açık haldedirler çünkü bağışıklık sistemleri gelişmemiştir ve bu çocuklar hastalığa yakalanırsa ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir.

Menenjit bulaşıcı bir hastalıktır fakat salgınlara yol açacak kadar bulaşıcı özelliği yoktur. Ayrıca bulaşıcı olma riski de diğer bakteri ve virüs kaynaklı enfeksiyonlara göre düşük de sayılabilir fakat yine tedbirli olunmalıdır.

Erken tanısı ve müdahalesi yapıldığında tedavi edilebilmektedir. Eğer tanıda ve tedavide geç kalınırsa ölümle sonuçlanabilmektedir. Nitekim menenjit vakalarında beş çocuktan birisi kaybedilmektedir.

Menenjit geçirmiş çocukların %10 veya %20’sinde kalıcı sakatlıklara ve arızalara yol açmaktadır. İşitme kaybı, görme kaybı, körlük, kalıcı felçlere neden olabilmektedir. Menenjite neden olan üç çeşit bakteri bulunmaktadır. Bunlar Pnömokoklar, Meningokoklar ve Listeriadır.

Çocuk Felci Nasıl Bulaşır
 

Çocuk Felci Nasıl Bulaşır?

5 yaş altı çocuklarda kalıcı felce yol açan polio virüsü dışkı yoluyla bulaşan bir virüstür. Yüksek bulaşıcı özelliği olan virüs dışkıların temas ettiği her yolla vücuda girebilirler. Kirli sular, iyi yıkanmamış eller ve hastayla temas bulaş yollarıdır. Nadir de olsa hasta kişinin öksürmesi ve hapşırması sonucu havaya partiküller olarak dağılır ve diğer insanlara da bulaşma özelliği gösterirler.

Çocuklara ise genelde virüsü taşıyan insanlardan veya oyuncaklardan bulaşmaktadır. Kirli ellerle oyuncaklara temas edilmesi ve oyuncakların iyi dezenfekte edilmemesi, çocukların oyuncakları ağızlarına götürmesi ciddi risk taşımaktadır. Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde içme sularına kanalizasyon sularının karışması da büyük risk taşımaktadır.
 

Çocuk Felci Nasıl Teşhis Edilir?

Çocuk felci hastalığı fiziki muayene ve boğazdan alınan sürüntünün incelenmesi teşhis edilebilir. Ancak testin güvenirliği açısından dışkı testi, omurilik sıvısının alınması ve laboratuvarda incelenmesi de gerekli görülebilir.

Menenjit geç tedavi edildiğinde ya da tedavi edilmediğinde kalıcı hasarlara neden olabilen bir hastalıktır fakat erken tedavi altına alındığında hasar bırakmadan iyileşebilen bir hastalıktır. Geç tedavisi yapılan hastalarda davranış bozukluğu, zihinsel bozukluk, sağırlık, görme kaybı, işitme kaybı, körlük, konsantrasyon bozukluğu ve hareketlerde kısıtlılığa yo açabilmektedir.
 

Çocuk Felci Nasıl Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Çocuklarda felce neden olan virüsten korunmanın en kolay yolu aşılanmaktır. Virüsün neden olduğu çocuk felci tedavisinde öncelikli olan semptomlara yönelik tedavidir. Hastaların genelde ağrı şikayetleri olduğundan ağrı kesici tedavi, kas gevşeticiler, fizik tedavi, atel tedavi ve taşınabilir solunum cihazları, antibiyotik tedavi ve istirahat şeklindedir.

Diğer tedavi yöntemleri ise kaslardaki ağrının giderilmesi için sıcak havlu kompresleri ve sıcak su torbası uygulamalarıdır. Akciğerlerde oluşan hasarın tedavisi için pulmoner rehabilitasyon yapılmaktadır. Pulmoner, akciğerle ilgili, akciğerlerle alakalı anlamına gelmektedir.

Pulmoner emboli, akciğer atardamarın aniden tıkanmasıdır. Pulmoner embolisi, nadiren vücudun başka yerlerinde görülecek olsa da genelde bacaklarda oluşan derin toplar damar pıhtılaşmasından kaynaklanır.

Pulmoner hipertansiyon hastalarında kanın dolaştığı damar duvarlarının sertleşmesi ya da damar yapılarını oluşturan hücrelerin değişime uğraması sonucu akciğer damarları iletimini kaybederek sertleşir.

Akciğer damarlarının sertleşmesi kan dolaşımını zorlaştırır ve bu zorlaşma sonucu kalp akciğer damarlarına daha fazla basınç uygular.  Kalbin akciğer damarlarına fazla basınç uygulaması, pulmoner arterlerinde yüksek basınçtan dolayı pulmoner hipertansiyonu ortaya çıkarır.

Pulmoner hipertansiyonun tanısında kullanılan egzersiz testi, hastalığın günlük aktiviteyi ne kadar sınırladığı konusunda bilgi alınması açısından önemlidir. Egzersiz testi sırasında hasta 6 dakika yürütülür ve takibe alınır. Çocuk felci tedavisinde bacak kaslarında aşırı güç kaybı oluştuğu durumlarda tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyulabilir.